ຫວ່າງບໍ່ດົນມານີ້ ຜູ້ຂຽນໄດ້ມີໂອກາດເຂົ້າໄປເຮັດວຽກໃນບ້ານແຖບສະຫນາມຖິ້ມຂີ້ເຫຍື້ອທີ່ຢູ່ຊານເມືອງຂອງນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ
ເຮັດໃຫ້ຄິດຮອດວຽກບ້ານໃນວິຊາເສດຖະສາດສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ເຄີຍເຮັດບົດລາຍງານໃນຕອນທີ່ເປັນນັກສຶກສາມະຫາວິທະຍາໄລ
ຕອນນັ້ນໄປສໍາພາດໂຄງການຍີ່ປຸ່ນ ແລະ ຮຽນຮູ້ວ່າ ການຈັດການກັບຂີ້ເຫຍືອມີຫລາຍວິທີ ແລະ
ໃຊ້ຕົ້ນທຶນສູງ. ມາຮອດປະຈຸບັນ ເຫັນວ່າສະພາບມົນລະພິດ ຍິ່ງຫລາຍຂຶ້ນ
ເລີຍສົນໃຈຊອກເບິ່ງຂໍ້ມູນລ່າສຸດ. ຫົວຂໍ້ນີ້ຈະມາຊວນລົມເລື່ອງຂີ້ເຫຍື້ອ ແລະ
ການຈັດການກັບຂີ້ເຫຍື້ອໃນເມືອງທີ່ເຮົາຢູ່ ໂດຍໃຊ້ຂໍ້ມູນໃນເອກະສານຂອງທະນາຄານໂລກ ແລະ
ປະສົບການສ່ວນຕົວ. ເອກະສານແປະລິ້ງໄວ້ດ້ານລຸ່ມເດີ້.
ສິ່ງທໍາອິດທີ່ຫນ້າຕົກໃຈແມ່ນ
ທົ່ວປະເທດເຮົາຜະລິດຂີ້ເຫຍື້ອໃນອັດຕາ 910,000 ໂຕນ ຕໍ່ປີ ຫລື ເດືອນລະປະມານ 75,000
ໂຕນ. ໂດຍສະເລ່ຍແລ້ວ ເຮົາພາກັນສ້່ງຂີ້ເຫຍື້ອ 7 ຂີດ ຫາ 1.4 ກິໂລ ຕໍ່ຄົນ ຕໍ່ວັນ.
ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນແມ່ນຜະລິດຂີ້ເຫຍື້ອຫລາຍກວ່າຫມູ່ 214,905 ໂຕນ ໃນປີ 2015 ແລະ
ມີທ່າອ່ຽງເພີ່ມຂຶ້ນ 150,000 ໂຕນ ຕໍ່ປີ ທຽບກັບນະຄອນປາກເຊທີ່ຜະລິດພຽງ 23,974 ໂຕນ
ໃນອັດຕາເພີ່ມ 7,000 ໂຕນ ຕໍ່ປີ. ແນ່ນອນ ທຽບກັນບໍ່ໄດ້
ເພາະຈໍານວນປະຊາກອນມີຂະຫນາດຕ່າງກັນ, ແຕ່ທ່າອ່ຽງນີ້ບອກວ່າ ນັບມື້
ຄຸນນະພາບຊີວິດຂອງພວກເຮົາ ຈະຍິ່ງພົບກັບມົນລະພິດລະບໍ່ມີການຈັດການຫຍັງເລີຍ.
ຂີ້ເຫຍື້ອທີ່ຄົນລາວຜະລິດແບ່ງອອກເປັນຫລາຍປະເພດ
ຫລາຍສຸດແມ່ນ ຂີ້ເຫຍື້ອປຽກ (52%) ຮອງລົງມາ ແມ່ນປາສຕິກ (16%) ສ່ວນທີ່ເຫລືອ ແມ່ນ ເຈ້ຍ
ແກ້ວ ໂລຫະ ແລະ ອື່ນໆ.
ແລ້ວຄົນລາວຈັດການກັບຂີ້ເຫຍື້ອແນວໃດ?
ສະເພາະນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ, 100 ຄົວເຮືອນໃດ ມີ 27 ຄົວເຮືອນທີ່ເຮັດສັນຍາກັບບໍລິສັດເກັບຂີ້ເຫຍືອ
ສ່ວນທີ່ເຫລືອແມ່ນ ຖີ້ມຊະຊາຍ, ຈູດເຜົາ ແລະ ແຍກຂາຍ (ໂດຍສະເພາະປອງເບຍ ແກ້ວ ແລະ
ຕຸກນໍ້າດື່ມ). ຈາກບົດຄົ້ນຄວ້າ, ຢູ່ ນວຈ ມີບໍລິສັດເກັບຂີ້ເຫຍືອປະມານ 12 ບໍລິສັດ
ເຊິ່ງ 2 ບໍລິສັດເປັນຂອງລັດ. ສະເພາະຂີ້ເຫຍື້ອປາສຕິກ ແມ່ນມີໂຮງງານທີ່ບົດ ແລະ ແປຮູບ
ປະມານ 15 ແຫ່ງ, ຖືວ່າຫລາຍກວ່າທຸກແຂວງ. ສະຫນາມຖິ້ມຂີ້ເຫຍືອ ຫລື land fill ແມ່ນມີບ່ອນດຽວ ຄືຫລັກ 32 ຕັ້ງຢູ່
ເມືອງໄຊທານີ.
-
ສະພາບການບໍລິການຂອງບໍລິສັດເກັບຂີ້ເຫຍື້ອ
ແມ່ນມີຫລາກຫລາຍ. ບາງບໍລິສັດກໍ່ບໍລິການດີຫລາຍ ມີການນໍາໃຊ້ແອັບພຮິເຄຊັ່ນເຂົ້າມາຊ່ວຍ
ບອກເວລາມາກັບຂີ້ເຫຍື້ອ ແລະ ໃຫ້ເສຍເງິນຜ່ານທະນາຄານ. ບາງເຂດກໍ່ຍັງບໍ່ທັນເປັນປົກກະຕິ
ຫລາຍບ່ອນຖືກປະໄວ້ຫລາຍອາທິດ ບໍ່ມາເກັບ ເຮັດໃຫ້ເກີດກິ່ນເຫມັນເນົ່າ. ທັງທີ່ຄ່າບໍລິການ
ກໍ່ປະມານ 40,000 ກີບ ຕໍ່ຖົງ ແລ້ວແຕ່ປະລິມານ ຂີ້ເຫຍື້ອທີ່ຕົກລົງໃນສັນຍາ.
-
ສາຍທາງຂອງຂີ້ເຫຍື້ອຈາກຄົວເຮືອນ
ໄປຫາ ບໍລິສັດແປຮູບ ແມ່ນຫລາຍຂັ້ນຕອນ. ບໍລິສັດເກັບຂີ້ເຫຍື້ອ ຖອກຂີ້ເຫຍື້ອໃນສະຫນາມ
ໂດຍຕ້ອງເສຍຄ່າ 4-6 ໂດລາ ຕໍ່ ໂຕນ
ໃຫ້ຜູ້ທີ່ສໍາປະທານເຮັດກິດຈະການສະຫນາມຖິ້ມຂີ້ເຫຍື້ອ. ໃນສະຫນາມ,
ປະຊາຊົນຢູ່ອ້ອມແອ້ມໄດ້ຮັບອະນຸຍາດໃຫ້ເຂົ້າມາແຍກຂີ້ເຫຍື້ອເພື່ອຫາລາຍໄດ້
ໂດຍມີເງື່ອນໄຂວ່າ ຈະຕ້ອງຂາຍໃຫ້ກັບຮ້ານທີ່ຮັບຊື້ໃນສະຫນາມເທົ່ານັ້ນ
ບໍ່ໃຫ້ເອົາອອກໄປຂາຍບ່ອນອື່ນ. ຮ້ານທີ່ຮັບຊື້ໃນສະຫນາມ
ຈຶ່ງຂາຍຕໍ່ໄປໃຫ້ບັນດາໂຮງງານແປຮູບຕ່າງໆ. ຂີ້ເຫຍື້ອທີ່ບໍ່ເປັນທີ່ຕ້ອງການ ກໍຈະຖືກ
ຝັງຢູ່ໃນພື້ນດິນໃນທີ່ສຸດ.
ການແຍກຂີ້ເຫຍື້ອແມ່ນເຮັດເປັນປົກກະຕິໃນຫ້ອງການຂອງຂ້ອຍ
ໂດຍເລີ່ມທີ່ເຈ້ຍ, ເຮົາຈະໃຊ້ສອງຫນ້າ ແລ້ວ ຈຶ່ງເອົາໄປຂາຍ ຫໍ່ເຄື່ອງ ຫລື ຮອງໂຕະອາຫານ
ກ່ອນຈະຖິ້ມ. ຖົງຢາງກໍພັບປະໄວ້ ເພື່ອໃຊ້ຕໍ່. ກະປອງ ແລະ ກະຕຸກ ແນ່ນອນ
ແມ່ນເອົາໄວ້ຂາຍໃຫ້ຜູ້ມາເລາະເກັບຊື້. ສໍາລັບຂີ້ເຫຍື້ອປຽກ ກໍ່ລອງມາຫລາຍວິທີ
ກ່ອນຫນ້ານີ້ແມ່ນເຮົາຈະຊື້ກາກນໍ້າຕານມາເຮັດນໍ້າຫມັກ ແຕ່ຮູ້ສຶກວ່າມັນມີກິ່ນເຫມັນ
ກາກນໍ້າຕານຫາຊື້ຍາກ ເຮັດແລ້ວກໍ່ມີໂອກາດໄດ້ໃຊ້ປານໃດ, ເລີຍປ່ຽນມາລ້າງແລະ
ແຍກໃສ່ຖົງຖີ້ມຕ່າງຫາກບໍ່ປົນກັບຂີ້ເຫຍື້ອແຫ້ງ, ລ່າສຸດ ໄດ້ວິທີໃຫມ່
ຂ້ອຍເອົາຖັງຫນຶ່ງມາໃສ່ ເທທຸກຢ່າງລົງໄປ ໃນຖັງເປີດ ແລະ ມີອົກຊີ ພົບວ່າການມີອົກຊີ
ເຮັດໃຫ້ຂີ້ເຫຍື້ອປຽກສະຫລາຍໄວກວ່າ ແລະ ຂ້ອຍໄດ້ດິນໄປໃຊ້ໄດ້ເລີຍ.
ໃນຂະນະທີ່ພາກລັດ ແລະ
ເອກະຊົນ ພວມພັດທະນາລະບົບໃນການຈັດການກັບຂີ້ເຫຍື້ອ
ສິ່ງຫນຶ່ງທີ່ເຮົາສາມາດເຮັດໄດ້ເລີຍແມ່ນ ເລີ່ມຈາກຄອບຄົວ. ຍອມຮັບວ່າ
ການປ່ຽນພືດຕິກໍາຄົນໃນຄອບຄົວບໍ່ແມ່ນຂອງງ່າຍ ແລະ ຕ້ອງໃຊ້ເວລາ ແຕ່ຖ້າເຮົາບໍ່ເລີ່ມ ມັນກໍ່ບໍ່ໄປຮອດໃສ
ວ່າບໍ່?
ລິ້ງສໍາລັບອ່ານເອກະສານຄົ້ນຄວ້າຂອງອົງການທະນາຄານໂລກ: ລິ້ງ
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://documents1.worldbank.org/curated/en/099100002182296296/pdf/P17101101230c40bc096bf0a757bd16eb65.pdf?fbclid=IwAR3u-agFi3-vVcvikL27vrdCjpCYTk_YjrW45Bk41S0KAPncm_La_Ra4Ah8
